آیه آیه بندگی ۱۷ – ریاضت؛ ابزار تربیت نفس
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین مرتضی آقاتهرانی، معلم اخلاق و رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم، در سلسله درس‌گفتار‌هایی که با عنوان «آیه آیه بندگی» که در ۳۰ قسمت به مناسبت ماه مبارک رمضان و با همکاری استودیو مبین تهیه و تدوین شده، به بیان توصیه‌هایی اخلاقی برای زندگی بهتر برپایه آیات قرآن کریم پرداخته است.
بخش هفدهم درس‌گفتار «آیه آیه بندگی» با نام «ریاضت» به شرح ذیل است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم و الحمدلله ربّ العالمین و صَلِّ عَلی مُحَمَّد و آلِ محمد.
«وَ أَمّٰا مَنْ خٰافَ مَقٰامَ رَبِّهِ وَ نَهَى اَلنَّفْسَ عَنِ اَلْهَوىٰ فَإِنَّ اَلْجَنَّهَ هِیَ اَلْمَأْوىٰ»(آیه ۴۰ سوره نازعات)؛ و هر کس از حضور در پیشگاه عزّ ربوبیت بترسید و از هوای نفس دوری جست. پس بی‌تردید جایگاهش بهشت است.
یک عده‌ای از خداوند می‌ترسند و از مقام پروردگار الهی حساب می‌برند و نفسشان را هم از هواهای نفسانی نهی می‌کنند و هر چه را دوست دارند انجام نمی‌دهند و نگاه می‌کنند آیا خدا آن کار را دوست دارد یا خیر. در مباحث اخلاقی به این رفتار ریاضت می‌گویند؛ ریاضت یعنی اینکه انسان نگاه کند هرچیزی را که در زندگی پیش می‌آید چقدر باید به آن اعتنا داشته باشد و یا چه اندازه نسبت به آن بی‌توجهی کند.
محبت مؤمن اندازه دارد. بعضی‌ها می‌گویند عشق چشم ندارد، درست است اما شما که چشم دارید و می‌توانید طوری رفتار کنید به هر چیزی دل نبندید. نفس وقتی حاکم شود به سختی می‌توان در برابر آن ایستاد.
موقع شروع دقت کنید و بهترین راه این است که انسان نفس را دنبال نکند، نفس مرکب خوبی نیست و افسار آن دست شما نیست و نمی‌توانید آن را کنترل کنید و خیلی راحت همه چیز شما را می‌گیرد.
ریاضت نفس ضروری است و باید فرد نگاه کند آنچه را دوست دارد آیا خدا هم آن را دوست دارد و یا اینکه خدا اجازه انجام آن را داده است؛ گوش، چشم و زبان را باید کنترل کرد.
انسان خواسته‌هایی دارد که برخی از آن مطلوب است و برخی دیگر نامطلوب و برخی موجب کمال است و برخی دیگر منجر به کمال نمی‌شود.
در اسلام موضوعی به نام نابودی نفس مطرح نیست اما موضوعی به نام تربیت نفس یا تهذیب نفس وجود دارد. هرچیزی را نباید شنید، نباید نوشت و نباید گفت، به عبارت دیگر آنچه را که نمی‌دانید برای چه می‌گویید؟ چرا دروغ می‌گویید؟ یا چرا دورویی؟ انسان باید یکایک اینها را کنترل کند.
ریاضت مانند نوعی ورزش است؛ یعنی همانند ورزش تمرین‌های خاصی دارد تا بتوانیم به موقع خوب عمل کیم. یک فوتبالیست به راحتی گل نمی‌زند، بلکه با پشتکار و تمرین است که به مرحله گل زدن رسیده است.
یک دوستی داشتم که شغلش گیوه‌فروشی بود، روزی نزد او رفتم و دیدم همینطور که با من صحبت می‌کند سریع هم گیوه می‌دوزد، درصورتی‌که سوزن در دستش بود اما با من صحبت می‌کرد. به او گفتم حواست به گیوه باشد، خطرناک است. در پاسخ به این صحبت من گفت، حاج‌آقا انگشتان من چشم دارد. ریاضت هم مانند این است، چون وقتی تمرین داشته باشید و ریاضت بکشید به این مرحله می‌رسید.