آیه آیه بندگی ۱۸ – محاسبه نفس؛ عیار سنجش
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین مرتضی آقاتهرانی، معلم اخلاق و رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم، در سلسله درس‌گفتار‌هایی که با عنوان «آیه آیه بندگی» که در ۳۰ قسمت به مناسبت ماه مبارک رمضان و با همکاری استودیو مبین تهیه و تدوین شده، به بیان توصیه‌هایی اخلاقی برای زندگی بهتر برپایه آیات قرآن کریم پرداخته است.
بخش هجدهم درس‌گفتار «آیه آیه بندگی» با نام «محاسبه نفس» به شرح ذیل است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم و الحمدلله ربّ العالمین و صَلِّ عَلی مُحَمَّد و آلِ محمد.
ما باید اهل حساب باشیم. «لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ وَ إِنْ تُبْدُوا ما فی أَنْفُسِکُمْ أَوْ تُخْفُوهُ یُحاسِبْکُمْ بِهِ اللَّهُ – سوره بقره آیه ۲۸۴» بدانید همه چیز در آسمان و زمین ازآن خداوند است. شما اگر هر کاری آشکار کنید یا نکنید بالاخره خداوند آن را حساب می‌کند، یعنی رفتار پنهان و آشکار ما فردای قیامت روی دایره ریخته خواهد شد.
جالب‌تر اینکه وقتی آن روز می‌رسد، می‌گویند «کَفَىٰ بِنَفْسِکَ الْیَوْمَ عَلَیْکَ حَسِیبًا – سوره اسراء آیه ۱۴» کافی است که امروز خودت بر خود حسابگر باشی. خو انسان می‌داند که چکار کرده و اعضای بدن شهادت به اعمال خوب و بد شهادت می‌دهند.
انسان باید اهل حساب باشد، در انتهای هرروز وقتی را برای اینکه از خودمان حساب بکشیم اختصاص دهید که آیا واقعاً امروز رفتار درستی داشته‌ایم یا خیر؟ اگر رفتار درست داشته‌ایم کدام قسمت درست بود و یا اگر رفتار اشتباهی انجام داده‌ایم کدام قسمت این رفتار اشتباه بوده است. برای رفتارهای درست خدا را به خاطر اینکه کمک‌مان کرده، شکر کنیم و برای رفتارهای نادرست به فکر جبران آن باشیم و اگر در ارتباط با خداست، استغفار کنیم و اگر در رابطه با دیگران است و حق کسی را ضایع کرده‌ایم، عذرخواهی کنیم و حق و حقوقش را پرداخت کنیم.
در روایات آمده کسانی‌که اهل حساب نیستند، انسان‌های باتقوا محسوب نمی‌شوند و این موضوع میان علمای اخلاق جاافتاده است. فردی که حسابگر نیست نمی‌داند عیب و ایراد کارش کجاست. باید مدنظر قرار داد که آخرت از دنیا مهمتر است.
از مرحوم شیخ صدوق(ره) نقل شده است که بهترین عبادت در شب‌های قدر این است که فکر کنید بر تو چه گذشت و چه خواهد شد، از کجا آمده‌ای بهر چه آمده‌ای و به کجا میروی، به این دقت کنید.
امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: «کانَ أکثرُ عِبادَهِ أبی ذَرٍّ رحمه الله التَّفکُّرَ و الاعتِبارَ – بیشترین عبادت ابوذر رحمه الله اندیشیدن و پند گرفتن بود» ابوذر اهل روستا بود اما نزد پیامبر خدا(ص) دومین نفر در اسلام محسوب می‌شد و بیشترین عبادت او تفکر بود.