انتخاب همسر و ملاک‌های آن

1. عقل و درك: همسر بايستي عاقل باشد. چرا كه به داشتن عقل است كه ساير افکار، اعمال و رفتار آدمی جهتی صحیح می یابد. وگرنه با بی تدبیری روزگاری سخت را انسان بر خود و نسل آینده اش رقم خواهد زد.

اسحاق پسر عمّار گويد خدمت امام صادق (عليه السّلام) از همسايه اي كه داشتيم گفتم كه فدايت شوم! او نماز زياد مي خواند، فراوان صدقه مي دهد، و حج فراواني كرده است. پيداست كه از وضع او اسحاق به شگفت آمده بود. بنابر اين، امام پرسيدند:

)يَا اسحَاق! كَيفَ عَقلُهُ؟(

ای اسحاق! عقل او چگونه است؟

گفتم: )جُعِلتُ فِداكَ! لَيسَ لَهُ عَقلٌ(

من به فداي شما! عقلي ندارد.

امام فرمود: )لايُرتَفَعُ‏ُ بِذلِكَ مِنهُ(

به این بی عقلی رفعت و درجه اي براي او حاصل نمي شود.[1]

کمال و رشد انسانی در پرتو وجود عقل است که موجب رفعت و علوّ درجه انسانی خواهد شد.

امّا سؤالی سخت در پیش داریم که سطح عقل و درجه درک عقلانی شخص را از کجا می توان تشخیص داد؟

در پاسخ گفته می شود که دريافت سطح و درجه عقل هر كسي از راه هاي گوناگونی قابل دریافت است که آن ابزارها براي شناخت عقلانيّت عبارتند از:

الف: از طريق نشست و برخاست: اگر خود عاقل باشي در حين نشست و برخواست با اين و آن، به زودی متوجّه دقّت، قوّت و ضعف عقل افراد خواهي شد.

ب: از راه شناخت دوستان او: بايد ديد آن عروس و يا داماد با چه كسان رفت و شد دارد. حضرت امام صادق از قول پیامبر گرامی اسلام (عليهما السّلام) نقل کرده اند که:

)المَرءُ عَلَي دِينِ خَليِلِهِ وَ قَريِنِهِ([2]

شخص خواه زن و يا مرد، به دين دوست و هم نشين خود است. اگر بخواهی دین کسی را بدانی کافی که از دین دوستان صمیمی او خبر گیری و ببینی با چه کس همیشه همراه است. پس از آن است که می توانی در حقّ او قضاوت کنی که او چگونه است و دارای کدام مرام و مسلک است.

ج: از طريق بستگان، پدر، مادر، برادران و خواهران: افراد هم خون مي توانند گوياي درايت، عقل، زكاوت و شخصّيت بالقوّه و بالفعل انساني باشند.

د: نوع كارهايي كه انجام داده: شغل، كار، تحصيلات، سطح دانش، … هر كدام برايندي از نوع درخواست دروني ما است. البته گاه موانعی برای رشد تحصیلی و شغلی افراد اجازه ورود و رشد در این زمینه را به آن ها نداده است. ولی در هر حال، تا حدودی یکی از ابزارهای شناخت خواهد بود. در کلام الله مجید خداوند متعال رفتار و نیّات هر کس را برایندی از ساختار شخصیّتی شخص دانسته است:

)قُل كُلٌّ يَعمَلُ عَلي شَاكِلَتِهِ([3]

ای پيامبر! بگو هر كس به شاكله و شخصيّت خويش عمل مي كند.

هـ: از طريق درك اخلاق او: حضرت امام صادق (عليه السّلام) کامل ترین عقل را به کمال اخلاقی شخص براورد فرموده اند:

)اَكمَلُ النَّاسِ عَقلاً اَحسَنُهُم خُلقاً([4]

كسي از همه عقلش كامل تر است كه اخلاقش نيكوتر باشد.

و نیز از امام صادق (عليه السّلام) نقل شده که آن حضرت خود بینی را دلیل بر ضعف عقل دانسته اند:

)اِعجَابُ المَرءِ بِنَفسِهِ دَليِلٌ عَلَي ضَعفِ عَقلِهِ([5]

خود بيني انسان دليل بر سستي خرد اوست.

و: بندگی خداوند: اگر کسی دارای عقل باشد، به توسّط آن خداوند متعال را بندگی و پرستش خواهد کرد تا که به رضوان و بهشت او راه یابد. چنان که فرمود:

)العَقلُ مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحمَنِ، وَ اكتُسِبَ بِهِ الجِنَانُ.([6]

عقل آن است که به واسطه اش رحمان بندگی شده و بهشت کسب گردد.

2. ايمان و باور ديني او: ایمان باور دل است که نتیجه بندگی و یاد خداوند متعال است. چنان که در کلام الله تعالی پیامبر این گونه مورد خطاب قرار گرفته است:

)وَ اعبُد رَبَّکَ! حَتَّی یَاتِیَکَ الیَقیِن([7]

بندگی خداوند کن! تا که خداوند تو را به مقام یقین نائل آرد!

3. رعايت اصول اخلاق: اخلاق همان سجايا و ملكات نفساني سالم است، که در بستر زمان آرام آرام به جان و دل انسان می نشیند. امورات اخلاقی همگی باید در سطح انتخاب و اختيار انسان تحقق یابد. در این ساحت است كه انسان خود را نشان مي دهد. تمرين، ممارست، رياضت نفس، و بسياري ديگر از عوامل رشد اخلاق است. از اصول آن جاي گزيني، اخلاص، و … است. سلامت زندگی از سلامتی اخلاق انسان است.

4. كفويّت: بايد دختر و پسر و اين دو خانواده كفو و هم شأن يك ديگر باشند.

5. اصالت خانوادگي: بي شكّ، خانواده در بسته شدن عقل و شخصيّت شخص تأثير بسزائي دارد.

رسول گرامي اسلام (صلوات الله عليه و آله) از جاي بر خواسته و خطبه اي ايراد فرمودند كه:

)أيُّهَا النَّاسُ! اِيَّاكم وَ خَضرَاءُ الدِّمَنِ!(

اي مردم! شما را از گلی که در مزبله روئیده شده بر حذر می دارم.

از آن حضرت سؤال شد كه: )يَا رُسوُلَ اللهِ! وَ مَا خَضرَاءُ الدِّمَنِ؟(

اي رسول الله! خضراء الدّمن کيست؟

حضرت فرمودند: از آن حضرت سؤال شد كه:

)المَرأهُ الحَسناءُ فِي مَنبَتِ السُّوءِ([8]

زن زيبائی كه در محلّ بدي تربيت شده باشد.

6. ويژگي هاي ديگر كه انشاء الله از هر كدام پرده برخواهيم داشت.

 

 

———————————————————————————

[1] محمد بن يعقوب، كليني، اصول كافي، تهران: انتشارات علميه اسلاميه، ترجمه و شرح سيد جواد مصطفوي، ج 1، كتاب العقل و الجهل، ص 27-28، ح 19.

[2] محمد بن يعقوب، كليني، اصول كافي، ج 2، مجالسه اهل المعاصی، ص 4، ح 3.

[3] اسراء (17)، آیه 84.

[4] محمّد بن يعقوب، كليني، اصول كافي، تهران: انتشارات علميّه اسلاميّه، ترجمه و شرح سيد جواد مصطفوي، ج 1، كتاب العقل و الجهل، ص 27، ح 17.

[5] محمد بن يعقوب، كليني، اصول كافي، ج 1، كتاب العقل و الجهل، ص 32، ح 31.

[6]. کافی، ج 1،كتاب العقل و الجهل، ص 10، ح 3.

[7] سوره مبارکه حجر(15)، آیه 99

[8] كافي، باب: اختيار الزوجه، ج 5، ص 332، ح 4.